Een nieuwjaarsdienst is een beetje een liturgisch probleem. Want ‘nieuwjaar’ heeft geen plek in het kerkelijk jaar en het leesrooster doet er ook niets mee. Liturgisch begint het nieuwe jaar met de eerste zondag van Advent. Een nieuwjaarsdienst is gewoon de eerste of tweede zondag na Kerst en vaak wordt die gecombineerd met Epifanie. Maar wat hebben drie wijzen nu te maken met nieuwjaar? Of het verhaal van Jezus in de tempel?
Toevallig kwam ik langs de documentaire ‘De terugkeer van de monniken op Schiermonnikoog’. De laatste trappisten uit Abdij Sion hebben hun klooster verkocht en gaan helemaal opnieuw beginnen op Schiermonnikoog, het eiland dat ooit genoemd werd naar hun orde. Gewoon opnieuw beginnen… dat sprak mij aan. En daar heb ik dan maar mijn nieuwjaarspreek van gemaakt. Met excuses aan mijn exegetisch geweten.
Update (juni 2017): de nieuwbouwplannen stuitten op verzet en de broeders hebben hun plan ingetrokken.
De nieuwjaarsdienst is zo’n gelegenheid waar het liturgische en het profane wat door elkaar lopen. Liturgisch gesproken gaat het over het verhaal van de wijzen die hun gaven brengen bij het kerstkind. Of over het verhaal van de jonge Jezus die in de tempel met de schriftgeleerden samen ‘lernt’. Maar de mensen zijn vooral bezig elkaar gelukkig nieuwjaar te wensen. In Wildervank hebben we na afloop ook altijd koffie, zelfgemaakt gebak en een borreltje. (Waarvan dan het laatste toch weer onder de ‘spiritualia’ valt…)
Het verhaal van de monniken riep duidelijk herkenning op. (Ik kwam dat natuurlijk ook niet ’toevallig’ tegen, zou iemand kunnen zeggen die nog de Heidelbergse Catechismus kent.) Want ook een gemeente waar nog best wat leven in zit, is natuurlijk hard aan het vergrijzen en krimpen. En dan valt het niet mee iets anders te zien dan teruggang en een weinig hoopgevende toekomst. Maar die vier broeders beginnen gewoon opnieuw, ondanks dat wat we meestal ‘de harde feiten’ noemen. En dat inspireert.
Zo begonnen we het jaar des Heren 2016 met een beetje hoop. Tijdens de koffie zat het vol, bij de borrel nog steeds, en en passant kwamen er twee frisse ideeën op voor een gespreksavond en een leesgroep: ‘Hoe lees je de bijbel’ en ‘Dionysius de Areopagiet’. Heel verschillend, maar toch zijn we daar samen mee bezig en zo liep ook na de dienst het spirituele en het profane vrolijk door elkaar. Maar heette dat in de taal van de protestantse bevindelijkheid niet de ‘alomtegenwoordigheid Gods’?
Terecht wensten we elkaar ‘veul hail en zeeg’n’. Dat gaat goed komen. Met dank aan vier trappisten.
(De broeders vertellen zelf hun verhaal op hun (beeldschone!) website en ook voor de documentaire is er een eigen website.)